Soru:
Sefere çıkarken mahrem bulunma şartı, hac ve umre için mahremsiz geçerli olup hac dışında geçersiz mi?
Cevap:
Rasulullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu:
لا يَحِلُّ لامْرَأَةٍ تُؤْمِنُ بِاللهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ أَنْ تُسَافِرَ مَسِيرَةَ يَوْمٍ وَلَيْلَةٍ إِلاّ وَمَعَها مَحْرَمٌ
“Allah’a ve ahiret gününe iman eden hiçbir mümin kadına, mahremi olmaksızın bir gece ve gündüzlük bir yola çıkması helal olmaz.”
(Buhârî, Müslim, Ebû Dâvûd, İbn Hanbel, Tirmizî)
Rasulullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem burada “bir gece ve bir gündüzlük bir yol” ifadesiyle zaman dilimine işaret etmiştir. Kastedilen mesafe değil, yolculuk süresidir. Bu süre 24 saattir. Dolayısıyla bir kadın, tek başına yolda 24 saatten fazla sürecek bir yolculuk yapacaksa ancak bir mahremle seyahat etmelidir.
Örneğin, arabayla İstanbul’dan Kuveyt’e yolculuk yapmak 26 saatten fazla sürer. Bu durumda kadın, ancak bir mahremle yolculuk etmelidir. Ancak uçakla aynı mesafe yaklaşık 3,5 saat sürdüğü için mahremsiz yolculuk edebilir.
Ancak burada ikamet konusu farklıdır. Kadın, gittiği yerde ya bir mahremiyle ya da güvenilir kadınlarla birlikte kalabilir. Emniyetli bir yerde yalnız bir ev tutabilir. Yolculuk ile ikamet birbirinden farklıdır.
Hac ile İlgili Hüküm
Kadının hac yolculuğuyla ilgili olarak Rasulullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuştur:
” لا تَحُجَّنَّ اِمْرأةٌ إلَّا ومَعَهَا ذُو مَحْرَمٍ” (الدارقطني)
“Mahremi olmadan hiçbir kadın hac yapmasın.”(Dârakutnî)
Başka bir hadiste Rasulullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuştur:
” لا تسافر المرأة إلا مع ذي محرم، ولا يدخل عليها رجل إلا ومعها محرم”. فقال رجل يا رسول الله إني أريد أن أخرج في جيش كذا وكذا، وامرأتي تريد الحج! فقال :” اخرج معها” (البخاري)
“Mahremi olmadan hiçbir kadın yolculuk yapmasın. Mahremi olmadan hiçbir erkek onun yanına girmesin. Hac yapmasın”
Bunun üzerine bir adam, “Ya Rasulullah! (Cihada katılmak için) filan orduyla birlikte sefere çıkmak istiyorum, fakat eşim hacca gitmek istiyor!” dedi. Rasulullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu:
“Onunla birlikte git.”
(Buhârî)
Bu hadisler açıkça gösteriyor ki kadın, hac yolculuğuna mesafe ve zaman fark etmeksizin mahremiyle gitmelidir. Hac, bu konuda özel bir hüküme sahiptir.
Hac dışındaki yolculuklarda ise 24 saatten fazla sürecek bir yolculukta mahrem şarttır.
Umre ile İlgili Hüküm
Umre konusunda doğrudan bir hüküm bulunmamaktadır. Bu konuda mezheplerin görüşleri şöyledir:
- Hanefîler ve Hanbelîler, hacca kıyas ederek mahrem şartını koşmuşlardır.
- Şâfiîler, Mâlikîler ve Zâhirîler ise umrenin farz olmaması sebebiyle, kadının emniyetli bir ortamda ve güvenilir kadınlarla birlikte gidebileceğini belirtmişlerdir.
Tercih edilen görüş, hac için mahremin şart olduğu, ancak umre için mahremin şart olmadığı yönündedir. Umrede asıl önemli olan, güvenilir kadınlarla beraber ve emniyetli bir ortamda seyahat etmektir.
Esad Mansur
