Soru:
Kişi başkasının bahçesinden izinsiz bir şey yiyebilir mi?
Bununla ilgili göz hakkı var mıdır?
Cevap:
Rasulullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuştur:
[إِذَا مَرَّ أَحَدُكُمْ بِحَائِطٍ فَلْيَأْكُلْ وَلاَ يَتَّخِذْ خُبْنَةً]
“Kim bir haite girerse ondan yesin, fakat bir şey saklayarak götürmesin.” [İbni Mace]
Başka rivayette şöyle buyurmuştur:
[مَنْ دَخَلَ حَائِطًا فَلْيَأْكُلْ وَلاَ يَتَّخِذْ خُبْنَةً]“
Kim bir hait yanından geçerse yesin, fakat bundan bir şey saklayıp götürmesin.” [İbni Mace ve Tirmizi]
Haitin manası, bir tel örgüyle, duvarla veya başka bir şeyle kuşatılmış yerdir. Bununla bahçe kastedilmektedir.
Başka bir rivayette şöyle buyurmuştur:
[إِذَا أَتَيْتَ عَلَى رَاعٍ فَنَادِهِ ثَلاَثَ مِرَارٍ فَإِنْ أَجَابَكَ وَإِلاَّ فَاشْرَبْ فِي غَيْرِ أَنْ تُفْسِدَ وَإِذَا أَتَيْتَ عَلَى حَائِطِ بُسْتَانٍ فَنَادِ صَاحِبَ الْبُسْتَانِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ فَإِنْ أَجَابَكَ وَإِلاَّ فَكُلْ فِي أَنْ لاَ تُفْسِدَ]
“Bir çobana (çobanın güttüğü koyunlar veya ineklerin yanına) gelirsen onu üç defa çağır, eğer sana cevap verirse (ondan izin al) yoksa bir şey bozmadan (süt) iç. Bir bostanın duvarına gelirsen bostanın sahibini üç defa çağır, eğer sana cevap verirse (ondan izin al) yoksa bir şey bozmadan ye.” [İbni Mace]
Bu hadisler bir kimsenin başkalarının bahçelerine girmeden önce izin istemesini emretmektedir. Eğer kimse yoksa sadece oradan yemek üzere meyve koparılabilir ama yanlarında bir şey götürülemez. Fakat bahçeye herhangi bir şekilde zarar verilmemelidir. Meyveyi düşürmek için bir taşla vurulamaz. Çünkü taş zarar verici bir şey sayılır. Ancak el ile koparılabilir veya yere düşenlerden alınabilir.
Eğer teller varsa onlar kesilemez, kapı açılıp girilemez. Eğer bahçe tamamen kapalı ise bir ev gibi kuşatılmışsa ona girmek kesinlikle caiz değildir. Ancak sahibinden izin istenmelidir. Sahibi yoksa girilemez. Oradan gözler çevrilmeye çalışılmalıdır, orada aileler bulunabilmektedir.
Eğer bahçe açık ve girilmesi mümkün ise sahibine seslenilir, sahibi varsa ondan izin istenir ve izin verirse yenir, sahibi yoksa yenir ancak yanlarında bir şey götürülemez. Eğer bahçe sahipleri başkalarının girmesine müsaade etmediklerini veya istemediklerini bir şekilde, bir yazıyla veya bir işaretle göstermişlerse buraya girmek ve ondan meyve yemek caiz değildir. Zira sahibi izin vermediğini bir şekilde göstermiştir.
Nitekim Rasulullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuştur:
[فَلَيْسَ يَحِلُّ لِمُسْلِمٍ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ إِلاَّ مَا أَحَلَّ مِنْ نَفْسِهِ]
“Müslüman’a gönül rızası olmadan kardeşinin malı helal olmaz.” [Tirmizi]
Bir kişi bir bahçeden bir şey yerse bahçe sahibi sevap kazanır. Rasulullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuştur:
[فَلاَ يَغْرِسُ الْمُسْلِمُ غَرْسًا فَيَأْكُلَ مِنْهُ إِنْسَانٌ وَلاَ دَابَّةٌ وَلاَ طَيْرٌ إِلاَّ كَانَ لَهُ صَدَقَةً إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ]
“Bir Müslüman bir ağaç dikerse veya bir şey ekerse ve ondan bir kuş, bir insan veya bir hayvan yerse ona sadaka yazılır.” [Müslim]
Bahçelerde aile, kadınlar mevcut olursa veya orada çalışıyorlarsa gözü çevirmek gerekir. Nitekim gözü çevirmek her yerde geçerlidir. Allah Celle Celâlehû şöyle buyurmuştur:
[قُلْ لِّـلۡمُؤۡمِنِيۡنَ يَغُـضُّوۡا مِنۡ اَبۡصَارِهِمۡ وَيَحۡفَظُوۡا فُرُوۡجَهُمۡ ؕ ذٰ لِكَ اَزۡكٰى لَهُمۡ ؕ اِنَّ اللّٰهَ خَبِيۡرٌۢ بِمَا يَصۡنَـعُوۡنَ]
“Müminlere deki, gözlerini çevirsinler (kadınlara ve insanların avretlerine bakmasınlar, haya yerlerini korusunlar, zina yapmasınlar). Bu kendileri için daha temizdir. Muhakkak ki Allah yaptıklarını bilir.”[Nur Suresi 30]
Esad Mansur
