119
Iztırar ve zaruret durumu:
Iztırar ve zaruret nedir?
Müslüman ne zaman ruhsatı kullanabilir?
إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمْ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنزِيرِ وَمَا أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللَّهِ فَمَنْ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ
“Allah size ancak ölüyü (leşi), kanı, domuz etini ve Allah’tan başkası adına kesileni haram kıldı. Her kim bunlardan yemeye iztırar halinde olursa, başkasının hakkına saldırmadan ve haddi aşmadan bir miktar yemesinde günah yoktur. Şüphe yok ki Allah çokça bağışlayan çokça esirgeyendir.” (Bakara 173)
Allah-u Teala, hoş olmayanı ve haram kıldığını bu ayette göstermiştir. Ölü eti, kan, domuz eti ve Allah için kesilmeyen hayvanlardır. Bu ayet mücmeldir, başka ayetlerde başka şeyler de haram kılınmıştır. Hadis-i şerifte daha fazla detaylar vardır. Ayrıca, müçtehitler bunların detayları hakkında ihtilafa düştüler.
İnsan helal yemek bulamazsa ve açlıktan ölmek gibi bir hale gelirse hayatını korumak için az miktar yiyebilir. Ayette; “hakkına saldırmadan (tecavüz etmeden) ve haddi aşmadan yiyebilir” denilmektedir.
Bu ayette olduğu gibi Enam suresi 145. ayette ve Maide suresinde 3. ayette ” فمن أضطر”, “kim ıztırar ederse” ifadesi geçmiştir. Bunun manası; kim çaresiz olup zor durumda kalırsa, hayatını sürdürmek için haram olandan başka bir şey bulamazsa bundan az bir şey yer veya içer. Bu durumda fazla yemek veya içmek haramdır. Bu üç ayet bunu belirtti. Bu zor duruma düşüp haramdan az bir şey yiyen veya içen kimseleri Allah affeder. Fazla, haddi, hayatı kurtaracak miktarı aşıp yerlerse affetmez.
Muzter; pek zaruri duruma düşen, başka yiyecek bulamayıp ölme tehlikesine uğrayan kimsedir. Tecavüz etmek; haksızca saldırmaktır. Haddi aşmamak; insanı hayatta bırakacak miktardır. Muzterin şartları bunlardır, bunun dışında muzter yoktur. Muzter sözcüğü; zaruret kelimesinden türemiş olup ismi faildir. Bu hüküm bu konuyla ilgili ve buna mahsustur. Her konuya genelleştirilemez. Ama maalesef Osmanlıların son döneminde şu kaide çıkartılıp Mecelleye yerleştirildi: “Zaruret mahzuratı mubah kılar.” Mahzuratın manası; sakıncalı ve haram olanlardır. Bu kaide yanlıştır, zaruret yalnız muzter için geçerlidir. Muzter; ölmek üzerinde olup helal yiyecek veya içecek bulamayan kimsedir. Bu konuyla ilgili cüzi, özel hükümdür, her konuya genelleştirilemez.
Bu asırda, Osmanlıların son dönemi gibi her konuda zaruret vardır diyerek bir kısım Müslümanlar haram işlemeye başladılar. Ev sahibi olmak zarurettir dediler ve bankadan faizli kredi aldılar, zalim yönetime katılmak zarurettir dediler, buna katıldılar ve küfür kanunlarını zalim yöneticilerle beraber uyguladılar ve bunun gibi örnekler çoktur. Oysa dediğimiz gibi zaruret yalnız ölüm tehlikesinde kalıp helal yemek ve içmek olanlar için geçerlidir. Osmanlı devleti bu yanlış kaideyi uygulayınca zaruret bahanesiyle birçok şer-i muhalefetler çıktı. O devleti İslam’dan yavaş, yavaş uzaklaştıran kaidelerden biridir. Bu gün ise, birçok Müslüman bu kaide bahanesiyle birçok şer-i muhalefetler yapmaktadır. Bu kaide Müslümanları İslam ahkâmını yaşamaktan uzaklaştırır. Ev sahibi olmazsa insan ölmez, bu nedenle ev sahibi olmak zaruret değildir.
Zaten ayette “haddi, sınırı aşmadan” şartıyla yiyecektir. Hayatını kurtaracak miktarda haramdan az bir şey yer ve içer. Faizle ev sahibi olmak veya bir araba sahibi olmak nasıl bu kaideye uydurulur?!
Küfür yönetimlerine katılmamakla insan ölmez. Tersine bundan açık men vardır. Resulullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem en zor duruma düştü, bir kısım Müslümanlar işkence altında öldürüldü, buna rağmen küfür veya zulüm yönetimlere katılmaya müsaade verilmeyip, sabretmeye ve mücadelede devam etmeye davet etmiştir. Medine’de İslam Devleti kuruluncaya kadar bu hal üzerinde o ve sahabeleri devam etmiştir. Yeniden İslam Hilafet devleti kurmak isteyenler bu yanlış kaideyi kullanamazlar ve yalnız Resulullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem’in yolunu izlemeli ve onun tutumunu kendilerine yol edinmeliler.
Hem de Allah kesin ayetlerle bunu yasakladı, şöyle buyurdu:
فَاسۡتَقِمۡ كَمَاۤ اُمِرۡتَ وَمَنۡ تَابَ مَعَكَ وَلَا تَطۡغَوۡا ؕ اِنَّهٗ بِمَا تَعۡمَلُوۡنَ بَصِيۡرٌ وَلَا تَرۡكَنُوۡۤا اِلَى الَّذِيۡنَ ظَلَمُوۡا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُۙ وَمَا لَـكُمۡ مِّنۡ دُوۡنِ اللّٰهِ مِنۡ اَوۡلِيَآءَ ثُمَّ لَا تُنۡصَرُوۡنَ
“ Sen ve seninle beraber olanlar emrolunduğun gibi dosdoğru olun, şüpheniz olmasın ki Allah yaptıklarınızdan haberdardır. Zalimlere hiç dayanmayın, onlarla beraber olmayın, işbirliği yapmayın, yoksa size cehennem ateşi dokunur, oysa Allah dışında sizin için bir dost ve yardımcı yoktur. Ondan sonra hiç yardım edilmesiniz, zaferi elde edemesiniz” (Hud 112-113)
Bu ayet muhkem, delaleti kesindir. Küfür sisteme katılmayı yasaklıyor. Bu durumda hiç zaruret söz konusu değildir. Ya doğru dürüst daveti taşıyın ve Allah için çalışma yapın, ya da evlerinizde yatın, eğer canlarınız, çocuklarınız ve mallarınız için korkuyorsanız!
Zaruret bahanesiyle küfür sistemlerine katılanlar haddi aşıyorlar ve Allah’ı kızdırıyorlar ve İslam’ın izzetiyle izzetlenmezler.
Ayrıca daveti yüklenenlerin eziyet ve zarar görmeleri kaçınılmaz, Allah’ın sünnetidir, yoksa zaferi elde edemezler, kolay kolay cennete giremezler. Allah şöyle buyurdu:
أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَأْتِكُمْ مَثَلُ الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِكُمْ مَسَّتْهُمْ الْبَأْسَاءُ وَالضَّرَّاءُ وَزُلْزِلُوا حَتَّى يَقُولَ الرَّسُولُ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ مَتَى نَصْرُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِيبٌ
“Yoksa sizden önce gelip geçmiş olan (Müminlerin) başlarına gelen (Musibetler) misali sizin başınıza gelmeden cennete gireceğinizi mi zannettiniz? Onlara türlü türlü şiddet, zarar ve musibetler dokundu ve şiddetlice sarsıldılar. Hatta Resul ve onunla beraber bulunan Müminler bile; Allah’ın yardımı ve zaferi ne zaman gelecektir? Diyecek kadar darlığa ve zorluğa düştüler ve sarsıldılar! Evet; şüphesiz ki; Allah’ın zaferi yakındadır.” (Bakara 214)
Buradaki hüküm ise zarar görmek normaldir, kaçınılmaz. Yoksa zafer gelmez! Buna rağmen ölüm tehlikesi varsa bir ruhsat vardır, ama sebatlık daha iyidir.
Yalancı Müseyleme’nin adamları iki Müslümanı yakalayıp onun yanına getirdiler. Müseyleme birine Muhammed’in Allah’ın resulü olduğuna dair şahitlik yapar mısın? Evet, dedi. Benim Allah’ın resulü olduğuma dair şahitlik yapar mısın? Evet dedi. Onu serbest bıraktı. Diğerine aynısını sorunca Muhammed’in Allah’ın resulü olduğuna dair şahitlik yaparım. Ya benim? İşitmiyorum deyince Müseyleme onu öldürdü. Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle dedi; birincisi ruhsatı kullandı, ikincisi ise hakkı duyurdu, ona ne mutlu”.
İşte zaruret sadece ölüm tehlikesi halinde kullanılabilir, dışında kullanılmaz. Ölüm tehlikesi varken zalimlere karşı sebatlık göstermek ve hakkı söylemek, ruhsatı kullanmamak daha üstündür.
Nitekim Resulullah sallallahu aleyhş ve sellem şöyle buyurdu:
” سيد الشهداء حمزة بن عبد المطلب ورجل قام إلى إمام جائر فامره ونهاه فقتله”
“ Şehitlerin efendisi Hamza bin Abdul muttalib ve zalim yöneticiye karşı ona (Allahın) emri ve nehyni gösterdiği için bu yönetici tarafından öldürülen kimsedir” (Elhakim)
