Soru:
Namaz kıldığımızda vakit veya nafile namazlarında, okumuş olduğumuz zammı sureler veya ayetlerin, bir okuma sıralaması var mıdır?
Kur’an-ı Kerim’in okuma düzenine göre sağdan sola doğru, yani ilk rekâtta Bakara Suresi’nin 10. ayetini okuduğum zaman, ikinci rekâtta 9.ayeti okuyabilir miyim?
Yâda ilk rekâtta okuduğum ayetin, ikinci rekâtta okuyacağım ayetten uzun yâda kısa olması durumunu izah eder misiniz?
Cevap:
Ayetleri sırayla okumak farzdır, çünkü bu vahiy ile tespit edilmiştir.
Rasulullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu:
[ضعوا هذه الآيات في سورة كذا بعد آية كذا]
“Bu ayetleri filan surede filan ayetten sonraya koyun.”[İbniHanbel, Tirmizi, Ebu Davud]
Yine şöyle de buyurdu:
[ضعوا هؤلاء الآيات في السورة التي ذكر فيها كذا وكذا]
“Bu ayetler şu ve bu zikredilen sureye koyun.” [İbniHanbel, Tirmizi, Ebu Davud]
İbni Abbas RadiyAllahu Anh şöyle dedi: “Nebi SallAllahu Aleyhi ve Sellem (yeni) besmele gelinceye kadar surenin bitişini bilmiyordu.”[Beyhaki ve Ebu Davud]
Bu şekilde ayetlerin tertibi, sıralaması Allah’tandır. Müslüman ilk rekâtta Bakara Suresi’nin 10. ayetini okuduğu zaman, ikinci rekâtta 9.ayeti okuyamaz. Bu caiz değildir.
Birinci rakâtta 9. ayeti okur, ikinci rekâtta 10. ayeti okur.
Surelerin sıralaması ise içtihadı idi. Osman RadiyAllahu Anh bu sıralamayı seçti, Mushaf’ın ilk suresi olarak Fatihayı seçti, ondan sonra en uzun sureleri arka arkaya düzenledi. Bakara, Al-i İmran, Nisa, Maide…
“Bir Iraklı Hz. Aişe RadiyAllahu Anhâ’nın yanına gelip elindeki Mushaf’ı görmek isteyince ona nedenini sordu? Iraklı “Onun gibi bir Mushaf düzenleyeceğim!” deyince Hz. Aişe RadiyAllahu Anhâ dedi ki: “Önce hangi sureyi okumuşsan sana ne zarar varki?”[Buhari]
Hz. Ali’nin nüzul sebeplerine göre bir Mushaf düzenlediği rivayet edildi fakat Osman RadiyAllahu Anh’ın düzenlediği Mushaf yaygınlaştı, diğerlerinin hepsi kalktı.
Buna göre 1. rekâtta Al-i İmran’dan okursa ve 2. Rekâtta Bakara’dan okursa zararı yoktur, namazı bozmaz. Bunu müstehap gördüler.
Haşiye kitabında İbni Abidin’in açıkladığına göre Hanefiler bunu farz namazlarda mekruh, sünnet namazlarında mekruh olmadığını gördüler. Fakat namazı bozmadığını açıkladılar.
Birinci rekâtta kısa bir ayet ve ikinci rekâtta uzun ayet okumakta bir sakınca yoktur. Yine de birinci rekâtta kısa sure okumak ve ikinci rekâtta daha uzun sure okumakta bir sakınca yoktur. Ancak birinci rekâtta uzun ayet veya uzun sure ve ikinci rekâtta daha kısa ayet veya sure okumak müstehabtır, sünnettir. Ebu Katede r.a şöyle bir rivayet aktardı:
” النبي صلى الله عليه وسلم كان يقرأ في الظهر في الأوليين بأم الكتاب وسورتين، وفي الركعتين الأخريين بأم الكتاب، ويطول في الركعة الأولى ما لا يطول في الركعة الثانية، وهكذا في العصر وهكذا في الصبح” (البخاري ومسلم)
“ Nebi SallAllahu Aleyhi ve Sellem öğlen namazının ilk iki rekâtında Fatiha ve iki sure okuyordu, diğer iki rekâtta sadece Fatiha okuyordu. Birinci rekâtta ikinci rekâttakinden daha usun (sure veya ayet) okuyordu, keza ikindi namazında da yapıyordu. Yine de sabah namazında aynı şeyi yapıyordu” (Buhari ve Müslim)
Bu sahih hadis-i şeriften anlaşılan husus birinci rekâtta ikinci rakatinkinden daha uzun sure veya ayet okumak daha efdaldir. Bu ibadetle ilgili olduğundan dolayı daha sevaplı olarak anlaşılır, sünnettir. Zira Usul’e göre sünnet olduğuna dair karine ise Resulullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem’in kesin emir vermeden Allaha yakınlık göstermek üzere bir amel, bir ibadet yaparsa sünnet sayılır, daha sevaplıdır.
Müslümanlar farzları yerine getirirken sünnetleri yerine getirmeye mümkün olduğu kadar çalışsınlar, daha fazla sevap kazanırlar.
Resulullah SallAllahu Aleyhi ve Sellem Kudsi haiste şöyle buyurdu:
“إنَّ اللهَ قَالَ:وَمَا تَقَرَّبَ إِلَيَّ عَبْدِي بِشَيْءٍ أَحَبَّ إِلَيَّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَيْهِ وَمَا يَزَالُ عَبْدِي يَتَقَرَّبُ إِلَيَّ بِالنَّوَافِلِ حَتَّى أُحِبَّهُ“
“Allah şöyle dedi: Kulum bana, kendisine farz kıldığım şeylerden daha sevgili olan bir şeyle yaklaşamaz. Kulum bana nafileler (sünnetler)le de yaklaşmaya devam ettikçe, nihayet ben onu severim.” (Buhari, Elbazzar)
Esad Mansur
