Soru:
Bir kardeşimiz var, birisiyle evlendi, ancak daha sonra anlaşamadı ve boşandı, ama kocası yüzüne karşı boşsun demedi, sonra bu ikisi birbirinden ayrıldılar ve bir süre bir araya gelemediler. Adam her yerde kadını boşadığını söylemiş ancak yüz yüze görüşmemişler. Ayrıca her ikisi de boşanma niyetindeler. Adam kadının yüzüne boşsun demediği için kadın durumunun ne olduğunu merak ediyor. Kadına; adamla yüz yüze gelip sana boşsun demedikçe boşanmış sayılmazsın, telefonla konuşsan bile olmaz’ demişler.
Şimdi bu kadın boşanmış sayılıyor mu yoksa denildiği gibi illa yüz yüze gelip adamın kadına seni boşadım demesi gerekir mi?
Telefon, mesaj veya birisiyle haber göndermesi durumunda boşanma gerçekleşir mi?
Cevap:
وَإِنْ عَزَمُوا الطَّلَاقَ فَإِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
“Eğer boşamaya karar alırlarsa Allah onları (işiten) işitir ve (bilen) bilir.” (Bakara 226-227)
Bu ayet erkek boşamakla ilgili karar alırsa Allah’ın onun sözünü işittiğini bildiriyor. Bunun manası boşamak erkeğin kararıyla gerçekleşir. Bunu nasıl karısına ileteceğine dair bir yol sınırlandırılmadı. Önemli olan bu erkeğin gerçekten karar alıp almadığından emin olmaktır. Karısını boşadığını ikrar ederse kadın boşanmış olur. Adam yerine bir vekil gönderebilir, mektup ta gönderebilir, telefonla da söyleyebilir, internet yoluyla da olabilir. Önemli olan bu adamın karısını boşadığından emin olmaktır.
Allah kişinin karısını boşadığına veya yanında tuttuğuna dair kararından emin olunmak için iki güvenilir şahit tutulmasını emretmiştir. Şöyle buyurdu:
فَاِذَا بَلَغۡنَ اَجَلَهُنَّ فَاَمۡسِكُوۡهُنَّ بِمَعۡرُوۡفٍ اَوۡ فَارِقُوۡهُنَّ بِمَعۡرُوۡفٍ وَّاَشۡهِدُوۡا ذَوَىۡ عَدۡلٍ مِّنۡكُمۡ وَاَقِيۡمُوا الشَّهَادَةَ لِلّٰهِ
“ (Boşadığınız kadınlar) iddet sürelerini doldurunca ya iyilikle tutun (evliliği devam ettirin) ya da iyilikle onlardan ayrılın. Sizden iki udul (güvenilir) şahidi tutun. Şahitler şahitliklerini Allah için yerine getirsinler” (Talak 2)
İki şahit tutmanın şartı emin olunmak içindir. İki şahit olmadan karısını tutuğunu veya onu artık geri almak istemediğinden emin olunursa boşadığını veya geri alıp evliliği sürdürdüğüne dair hüküm verilir. Zira Resulullah Sallallahu Aleyhi Vesellem döneminde şahit tutulmadan boşanma oluyordu, boşanmaları sayılıyordu. Ama karşı taraf emin olmak istiyorsa ya adamın ikrarını talep ederler ya da iki şahit isterler. Bu durumda erkek boşadığına dair iki şahit tutup kadına veya ailesine onları gönderir. Mahkeme olursa o iki şahit çağırılır. Bu nedenle direk kadının yüzüne söylemesi şart değildir.
Sorduğunuz soruda geçtiği gibi erkek karısını boşadığına dair başkalarına haber verdi, kadın da haberdar oldu, kocasının kendisini boşadığından herhangi bir şekilde emin olursa boşanmış sayılır.
Bu nedenle “Kadına; adamla yüz yüze gelip sana boşsun demedikçe boşanmış sayılmazsın, telefonla konuşsan bile olmaz” demek yanlıştır. Böyle bir şart yoktur. Herhangi bir ayet veya bir hadisten böyle bir mana çıkmaz. Boşadığına dair herhangi bir araçla; bir mektup veya bir vekil gönderirse veyahut iki şahit tutup gönderirse veyahut ta telefonla söylerse geçerlidir. Önemli olan gerçekten adamın boşanmakla ilgili karar aldığından emin olunmasıdır. Haber yalan olmasın, mecazi mana veya şaka olmasın, boşamayı bir şarta da bağlamış olmasın.
Esad Mansur
