Soru:
Ben altın alışverişi yapıyorum. Bu altınlar saf değil, işlenmiş altınlar. Yani altın takılar; küpe, bileklik, zincir vs. Bazen bu altınları nakit veriyorum bazen taksitli olarak veriyorum.
Mesela: Alıcı 5.000 TL’ye altın alsa ben onun 1.000 TL’sini alıp altını takınacak olana veriyorum. Sonra kalan 4.000 TL’yi bana her ay 1.000 TL olarak 4 ayda veriyor. Yani taksitli vermiş oluyorum. Bu caiz midir?
Not: (altınların takılacak olmasını dikkate almanızı rica ediyorum gram altınlardan değil)
Cevap:
Resulullah SallAllahu aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuştur:
[الذهب بالذهب والفضة بالفضة والبر بالبر والشعير بالشعير والتمر بالتمر والملح بالملح، مثلا بمثل، سواء بسواء، يدا بيد، فإذا اختلفت هذه الأصناف فبيعوا كيف شئتم إذا كان يدا بيد]
“Misline misil, ağırlıkları eşit olması ve elden ele teslim edilmesi (şartıyla) altına altın, gümüşe gümüş, buğdaya buğday, arpaya arpa, hurmaya hurma ve tuza tuzu (satın). Eğer bu sınıflar farklı ise elden ele olması (şartıyla) satın.” [Müslim]
Resulullah SallAllahu aleyhi ve Sellem apaçık şekilde altın ile altının vadeli olmayacağını bildirerek şöyle buyurmuştur:
“Misline misil, ağırlıkları eşit olması ve elden ele teslim edilmesi (şartıyla) altına altın” “elden ele olması (şartıyla) satın.”
Satanlar açısından; altın saf olsun, işlenmiş olsun, küpe, bilezik, zincir vs. ne olursa olsun altını hemen teslim edecek ve satın alan hemen parasını ödeyecektir.
Aynı yerde veya aynı oturumda olmalıdır; birisi teslim eder birisi öder. Saf olsun olmasın veya işlenmiş olsun. Vadeli veya taksitli olan caiz değildir. Parası ödenen altının satışı geçerlidir, taksitli olan geçersizdir, reddedilir, caiz değildir.
Resulullah SallAllahu aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuştur:
[بيعوا الذهب بالفضة كيف شئتم يدا بيد]
“Elden ele teslim edilmesi (şartıyla) istediğiniz şekilde altına karşılık gümüşü satın!” [Tirmizi]
Buna şöyle de eklendi:
[نهى النبي صلى الله عليه وسلم عن بيع الذهب بالورق دينا، ونهى عن أن يباع غائب منها بناجز]
“Nebi SallAllahu aleyhi ve Sellem borçla altına karşılık gümüşün satışından nehyetmiştir. Yine de onlardan bulunmayana bulunanın satışını nehyetmiştir.”
Soruda “5.000 TL’ye altın alsa ben onun 1.000 TL’sini alıp altını takınacak olana veriyorum sonra kalan 4.000 TL’yi bana her ayda 1.000 TL olarak 4 ayda veriyor” şeklinde geçen satış caiz değildir. 1000 liralık kısmı caizdir, vadeli veya taksitle 4000 liralık satışı caiz değildir.
Resulullah SallAllahu aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu:
[ما كان يدا بيد فخذوه وما كان نسيئة فذروه]
“Elden ele teslim edilen (altını) alın, vadeli ise onu terk edin (ondan vazgeçin)” [Buhari]
Sorunun sonunda yazdığınız
“Not (altınların takınılacak olmasını dikkate almanızı rica ediyorum gram altınlardan değil)” ifadesi tam anlaşılmıyor!
Eğer takınacakların saf altın veya çoğu altın olmadığı kastediliyorsa altın sayılır, borçla veya taksitle satılmaz. Türkiye ve Arap piyasalarında genellikle süs olarak satılan altın 8-9, 14, 18, 21 ve 22 ayarlıdır. Bunların hepsi altın sayılır, 24 ayarlı ise ons olarak satılır. Avrupa’da ise 333, 585, 750, 833, 900, 916 ve 999 karat olarak satılır. Bu durumda şer’î hüküm nakitle, peşin satış gerektirir.
Fakat basit bir oranda, sadece kaplama, çok az altın varsa altın sayılmaz. Başka bir maden üzerinde altından ince bir kaplama olursa altın sayılmaz. Öyle olunca herhangi bir maden gibi olur, taksitle veya borçla satılır. Altın rengine benzer bir maden ise de altın sayılmaz.
Esad Mansur
